ارزیابی ترکیب پذیری لاین های سورگوم جهت تولید ارقام هیبرید evaluation of combinig ability of sorghum lines for improving hybrid cultivars

در سال 1377، شش لاین نر عقیم سیتوپلاسمی با چهار لاین نر بارور (تستر) به روش طرح آزمایشی فاکتوریل (4×6) تلاقی داده شدند. در سال بعد، 24 هیبرید حاصل همراه با 10 لاین والدی در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در کرج مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. چهار صفت ارتفاع بوته، تعداد پنجه، عملکرد علوفه تر و خشک در دو چین کامل کلیه تیمارها مورد قرار گرفت. بین تمارها، چین ها و اثر متقابل تیمار×چین برای کلیه صفات اختلاف معنی دار در سطح احتمال 1% وجود داشت. تجزیه واریانس نشان داد که اثرات ژنوتیپ ها، والدین در مقابل هیبرید ( به جز برای تعداد پنجه در متوسط دو چین)، لاین ها(فقط برای ارتقاع در چین دوم و متوسط دو چین)، تسترها و اثر متقابل لاین × تستر معنی دار هستند. ترکیب پذیری عمومی(gca) لاین ها و تسترهای مورد آزمایش معنی دار بودند که بیانگر اهمیت اثرات افزایشی ژن برای این صفات بوده و روش های گزینشی برای اصلاح آن ها مناسب است، توارث پذیری تعدادی از صفات در چین اول، دوم و متوسط دو چین متفاوت بود لذا در حالت علوفه ای چند چینه بایستی حتما توارث پذیری در هر چین(مورد نظر به نژادگر) بررسی گردد. بین ترکیب پذیری خصوصی(sca) تعدای از والدین برای همه صفات اختلاف معنی دار وجود داشت که نشان دهنده اهمیت اثرات غیر افزایشی ژن ها برای این صفات است و روش هیبریداسیون برای دستیابی به آن ها مناسب ترین است. بیشترین sca مثبت برای عملکرد علوفه تر از تلاقی های a__1__c__s__84xr__2, a__1__c__s__8__8__0__0__5xr__1, a__1__c__s__3__1و a__1xr__1__1__2 و علوفه خشک ازa__1__c__s__8__8__0__0__5xr__1, a__1__c__s__3__1xr__s__8, a__1__c__s__8__4xr__1__1__2 و a__c__s__3__1xr__2 در مجموع دو چین حاصل گردید. بیشترین عملکرد علوفه تر در مجموع دو چین از تلاقی a__i__c__s__8__4 x r__2 و علوفه خشک از a__i__c__s__3__1 x r__2 به ترتیب با 8/144 و 5/34 تن در هکتار به دست آمد.